حسام الدین آشنا گفت: صدا و سیما مستندهای حسین دهباشی را در سطح ملی ببیند، نه در سطح پاسخ به مستندهای «بی بی سی» و «من و تو».
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور، در مراسم رونمایی از چهار کتاب تاریخ شفاهی با بیان این مسئله که دانش به معنای محافظت و نگهداری تجربه‌هاست اظهار کرد: روایتی از امیرالمؤمنین وجود دارد که ایشان می‌فرمایند «العلم حفظ التجارب» یعنی دانش به معنای محافظت از تجربه‌هاست. به این معنا تاریخ یک علم است، علمی بسیار سودمند. تاریخ‌نگاران بزرگ‌ترین خادمان جامعه بشریت هستند، چون به ما اجازه می‌دهند با گذشتگان زندگی کنیم بدون اینکه در کنار آنها حضور داشته باشیم. مشکل در تاریخ‌خوانان است چون ما به تاریخ علاقه نداریم بنابراین مجبوریم همواره از صفر و زیر صفر شروع کنیم.
مشاور فرهنگی رییس‌جمهور درباره فردپژوهی به عنوان نوعی از تاریخ نگاری افزود: بین تاریخ شفاهی و بازپرسی و بازجویی نسبت نزدیکی وجود دارد، اما تفاوت این دو در این است که در بازجویی مصاحبه شونده مجبور به پاسخگویی است، اما در تاریخ شفاهی، مصاحبه شونده با اختیار خودش سخن می‌گوید. در بازپرسی بازجو از طریق اعمال فشار و اهانت به فرد، از او پاسخ دریافت می‌کند، اما در مصاحبه‌های تاریخ پژوهی تکریم، احترام و پرسش‌های دقیق راهگشاست.
وی با بیان این مسئله که در مصاحبه‌های انجام شده در قالب پروژه تاریخ شفاهلی در عصر پهلوی دوم شفافیت مواضع مصاحبه کنندگان نکته قابل توجهی است، اضافه کرد: روش مصاحبه در تاریخ شفاهی کاملا تابع کیفیت مصاحبه کننده و ایجاد شرایطی سالم بری انجام مصاحبه است. مصاحبه کنندگان در این پروژه با این که ایرانی بوده و مواضع آنها روشن شفاف است، مصاحبه کنندگان را به این اقناع رسانده‌اند که در ارائه مطالب مطرح شده امانت را رعایت خواهند کرد.
حسام الدین آشنا گفت: نکته دیگری که باید در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی در نظر گرفته شود رعایت احترام میان مصاحبه شونده و مصاحبه کننده است. این روزها بیش از هر زمانی به مدیریت انتقادی دانش نیازمندیم. در این مصاحبه‌ها باید پرسش‌ها را به گونه‌ای مطرح کنیم که ابهامات رفع شود، فرد مصاحبه شونده بتواند از خود دفاع کند، از خود انتقاد کند، از دیگران هم به همین شکل.
وی درباره کیفیت سؤالاتی که از در این پروژه از مصاحبه شوندگان پرسیده شده بیان داشت: برخی از این افراد پیش از این در گفتگوهایی شرکت کرده بودند، اما کیفیت سوالاتی که در مصاحبه‌های پروژه تاریخ شفاهی عصر پهلوی پرسیده شده، کیفیت سخنان افراد را نیز بالا برده است.
مشاور فرهنگی رئیس جمهور در سخنانی درباره حسین دهباشی مدیر پروژه تاریخ شفاهی گفت: دهباشی برای انجام این پروژه نه تنها هزینه‌های مالی بسیاری کرد، بلکه به مدت دوماه برای جرم ناکرده و اتهامی ناروا در زندان فدرال ایالات متحده زندانی بود. علاوه براین هزینه پذیرش اتهام در داخل را هم متقبل شد.
وی ادامه داد: عده‌ای از ما زمانی که به تاریخ پهلوی نگاه می‌کنیم، چیزی جز فساد، عیاشی و خیانت نمی‌بینیم. اما دهباشی در این پروژه به نتایجی می‌رسد که برای برخی از افراد در داخل کشور تلخ است. حسین دهباشی کاشف این نکته است که مسائل کشور ما و کشورداری، واحد و مستمر است. تفاوت حکومت‌ها پاسخ‌هایی است که به این چالش‌ها در حوزه سیاست‌گذاری می‌دهند. او کاشف این است که جاهلان همیشه پاسخ غلط می‌دهند، فرقی نمی‌کند که کراوات داشته باشند یا ریش. کسانی که حاضر نیستند برای گرفتن یک تصمیم سرنوشت ساز احساس مسئولیت کنند و به اندازه ساختن خانه برای خودشان در تصمیم گیری فکر نمی‌کنند، کشور را به باد می‌دهند.
آشنا با اشاره به مصاحبه‌ای که حسین دهباشی با سید حسین نصر درباره دیدارش در آمریکا با سید محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین کشورمان داشته، گفت: شما در این اثر یعنی این تاریخ شفاهی با ادعاهای بی‌سند روبه رو نیستید. که اگر بودید، شما بودید و سید حسین نصر و مصاحبه‌کننده و در نتیجه، شما هم یک ادعا به ادعاهای دیگر اضافه می‌کردید. اما وقتی مصاحبه‌کننده، پخته است و با علم وارد کار می‌شود، ارتباط برقرار می‌کند و مسائل را به درستی مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.
حسام الدین آشنا درباره حقایق تلخ مطرح شده در پروژه تاریخ شفاهی ایران عصر پهلوی دوم افزود:کسانی که معنای نماینده بودن از طرف یک ملت را نمی‌فهمند، مسئولیت تصمیم گیری درباره پول مردم را نمی‌پذیرند، فرقی نمی‌کند که ادعای عدالت کنند یا تمدن بزرگ.
وی با بیان اینکه امروز بیشتر از هر زمان دیگری به تاریخ شفاهی نیاز داریم، تاکید کرد: تا وقتی مسئولان جمهوری اسلامی ایران زنده هستند، باید بیایند و تاریخ شفاهی را بیان کنند. من از همه مسئولان جمهوری اسلامی و مدیران پروژه‌های ملی دعوت می‌کنم تا برای مصاحبه شفاهی پیش قدم شوند تا موضوعات حساس کشور برای نسل آینده روشن شود
آشنا در ادامه یادآور شد: پروژه تاریخ شفاهی و تصویری ایران پروژه‌ای است که عدم درک ملی از آن باعث شد تا انتشارش طولانی شود. همت رئیس کتابخانه ملی و مرکز اسناد برای انتشار آن حاصل یک درک ملی است. این اثر حداقل سه بار در آستانه انتشار قرار گرفت، اما هر بار به دلیل عدم درک ملی منتشر نشد که البته امیدوارم این انتشار که اکنون صورت گرفته، تداوم داشته باشد.
مشاور فرهنگی رییس‌جمهور با اشاره به نگرانی خود در موضوع تاریخ شفاهی، تصریح کرد: اساس این مصاحبه‌های تصویری که با کیفیت بالا صورت گرفته و برای صداوسیما تهیه شده این است تا مستندهای فردمحور به مستندهای موضوع‌محور تبدیل شود تا با تاریخ و حکمرانی کشور در مقاطع مختلف آشنا شویم. متواضعانه از صداوسیما تقاضا می‌کنم که اجازه ندهد این پروژه بزرگ به دستاویزی برای جنگ‌های کوچک تبدیل شود و اجازه دهند این پروژه در سطح ملی دیده شود.
وی افزود: شبه‌مستند‌های «من و تو» و «بی بی سی»، در مقابل عظمت این پژوه، بسیار بسیار کوچک هستند و امیدوارم مسئولان صدا و سیما فکر نکنند که این پروژه، پاسخی به آن شبه‌مستندهاست. سطح کار را بالا بیاوریم و به مسائل، ملی نگاه کنیم. امیدوارم این نگاه در دوران مدیریت جدید صدا و سیما وجود داشته باشد.
