حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در درس خارج فقه خود بیان کرد: اگر اطعامی نیاز نباشد آن چنان که سیره حضرت رسول(ص) و ائمه نیز اینچنین بوده است و فقط در اختیار گذاشتن گوشت قربانی به فقیر و قانع کافی باشد آنها می‌توانند گوشتی را که حاجی به آنها می‌دهد بفروشند.
به گزارش جماران به نقل از شفقنا، حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه سلسله جلسات درس خارج فقه خود با موضوع «قربانی» روز یک شنبه، 30 شهریور ماه، بیان کرد: امروز روز دحو الارض یعنی روز سر بر آوردن خشکی از زیر آب است روزی که خداوند اولین نعمتش را به انسان داد. خداوند با بیرون آوردن خشکی از زیر آب جایی برای سکونت برای انسان مقرر کرد. جایی که از سرزمین مکه آغاز شد. مساله‌ای که علم امروز نیز آن را تایید می‌کند. علم امروز می‌گوید وقتی زمین از آفتاب جدا شد به صورت یک گلوله سوزان و آتشین بود، چیزی نگذشت که در اطراف آن با ترکیب اکسیژن و هیدوژن آب شکل گرفت و باران‌های سیلابی از آسمان می‌ریخت، به زمین سوزان می‌خورد و دوباره بخار می‌شد و این چرخه آنقدر ادامه پیدا کرد تا زمین کاملا سرد شد. در این زمین بود که آن باران‌ها روی زمین ماند و به نحوی کل زمین را در برگرفت که جای سکونت بر روی زمین نبود. بعد به واسطه نفوذ آب به هسته زمین و رفتن آب به داخل زمین نقاط مختلف زمین که مرتفع‌تر بود کم کم از زیر آب بیرون آمد. روایات ما می‌گوید اولین نقطه‌ای که از زیر آب بیرون آمد و خشکی نشان داده شده سرزمین مکه بود. اگر گفته
شود که در حال حاضر مکه در محل مرتفعی از زمین وجود ندارد چگونه می‌توانسته اولین نقطه مرتفعی باشد که از زیر آب بیرون آمده و خشکی را شکل داده است در پاسخ گفته می‌شود که پوسته زمین دائم در حال تغییر حالت است ممکن است بعضی جاها که مرتفع بوده است بعد به تدریج پست شده است.
وی افزود: یکی از اموری که باید در مساله قربانی بررسی شود و تا به حال کمتر مورد بررسی قرار گرفته است مساله این است که آیا صاحب قربانی باید فقیر و قانع را که دو بخش از قربانی به آنها تعلق دارد را اطعام کند یا صرف دادن گوشت به آنها کافی است. چرا که در آیاتی که جلسه گذشته بیان شد آمده است که « فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْبائِسَ الْفَقیر» و « فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَر». ظاهرا وجوبی بر این مساله نیست و صرف در اختیار گذاشتن آنها کافی است و سیره هم چنین بوده است که ائمه و حضرت رسول(ص)گوشت را در اختیار این دو گروه قرار می دادند. بنابراین دلیلی برای اکل و اطعام وجود ندارد. ثمره این بحث این است که اگر اطعامی نیاز نباشد و فقط در اختیار گذاشتن کافی باشد فقیر و قانع می‌توانند گوشتی را که حاجی به آنها می‌دهد بفروشند.
آیت‌الله مکارم اظهار کرد: نکته سومی که در مورد مساله قربانی وجود دارد این است که وجوب اکل و تقسیم ثلاثی تکلیفی است یا وضعی است یعنی اینکه اگر این عمل را حاجی انجام نداد موظف است قربانی دیگری را ذبح کند یا اینکه فقط کار حرامی انجام داده است و گناه کرده است. این بحث نیز از مواردی است که در مورد قربانی حج کمتر مطرح شده است. ظاهر این است که این حکم تکلیفی است و دلیلی برای وضعی بودن آن نیست. یعنی اگر کسی مخالفت کند عمل قربانی او باطل نمی‌شود که نیاز باشد قربانی دیگری را ذبح کند.
وی ادامه داد: مساله چهاردهم اگر کسی نتوانست قربانی کند به این صورت که نه قربانی پیدا می‌شود و نه پولش را دارد عوض آن باید سه روز در حج روزه بگیرد و هفت روز بعد از رجوع به وطن. البته این سه روز نباید در ایام تشریق باشد. به هر حال قربانی در این صورت به صوم تبدیل می‌شود و مبدا این حکم آیه 196 سوره بقره است که خداوند می‌فرماید: « فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلَاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ». بحثی که در این مساله وجود دارد این است که در عصر حاضر تقریبا ابتلای به این مساله بسیار کم و قلیل است به خاطر اینکه کسی که در این زمان حدود ده میلیون برای حج هزینه می‌کند مبلغ 350 هزار تومان بسیار قلیل و اندک است و کم اتفاق می‌افتد که کسی این پول را نداشته باشد. از طرف دیگر به خاطر اینکه از مدت‌ها قبل در عربستان قربانی‌ها را آماده می‌کنند بسیار کم اتفاق می‌افتد که کسی نتواند قربانی پیدا کند.
این مرجع تقلید تشریح کرد: مرحوم امام خمینی (ره) در بیان این مساله بحث تبدیل شدن ثمن به قربانی را مطرح نکرده است. در این مساله اگر قربانی یافت نشد ولی ثمن آن بود حاجی باید ثمن را به کسی بدهد تا سال آینده برایش در ذی الحجه قربانی کنند اما اگر ثمن هم موجود نبود در این صورت تبدیل به روز می‌شود. این در حالی است که در مساله اولی اختلاف زیاد است. در این مساله سه قول وجود دارد قول اول، قول مشهور علماست که اگر هدی یافت نشود ثمنش را به فردی ثقه بدهد تا سال آینده برای حاجی قربانی بخرد و در ذی الحجه قربانی کند و اگر سال بعد نشد سال بعدش این کار را انجام دهد این قول، قول صحیح و موید با روایات است. قول دوم در این مساله این است که وقتی هدی نبود هدی تبدیل به ثمن نمی‌شود و صیام جانشین هدی نمی‌شود. قول سوم حاجی را در این صورت مخیر به سه عمل می‌کند یا اینکه روزه بگیرد یا اینکه تبدیل به ثمن کند و به ثقه بدهد تا سال‌ها بعد برایش قربانی کنند و یا اینکه ثمن را به فقرا صدقه بدهد.
